Dualni stronniczy agoniści receptorów 5-HT1A i 5-HT7 aktywujący receptor sigma-1 w poszukiwaniu innowacyjnego selenowego leku o szybkim działaniu przeciwdepresyjnym i prokognitywnym
Oficjalna strona projektu: Link
Okres realizacji: 2025-02-17 – 2029-02-16
Całkowita wartość projektu: 3 015 840,00
Kwota dla UJ CM: 3 015 840,00
Konkurs: OPUS 27
E-mail kierownika: karolina.pytka@uj.edu.pl
Osoba do kontaktu: Małgorzata Tondryk
Telefon osoby do kontaktu: 12 433 27 92
E-mail osoby do kontaktu: malgorzata.tondryk@uj.edu.pl
Jednostka: Katedra Farmakodynamiki
Telefon do jednostki: 12 620 55 30
Co minutę na świecie jedna osoba popełnia samobójstwo z powodu depresji – choroby będącej główną przyczyną niepełnosprawności. Depresji towarzyszą często deficyty pamięci i inne zaburzenia poznawcze, znacząco obniżające jakość życia i utrudniające leczenie nawet u 30% pacjentów. Obecne leki przeciwdepresyjne mają wiele ograniczeń, takich jak opóźniony początek działania, ograniczona skuteczność oraz brak wpływu na funkcje poznawcze. Celem naszego projektu jest opracowanie nowych związków o szybkim działaniu przeciwdepresyjnym i jednoczesnej poprawie funkcji poznawczych. Na podstawie wcześniejszych badań wytypowaliśmy receptory 5-HT1A, 5-HT7 i σ1 jako kluczowe dla tych efektów. Związek WA-4b (fenylo-selenoeterowa pochodna fenylopiperazyny) wykazał obiecujące właściwości, a jego modyfikacja PPK-23 ma jeszcze korzystniejszy profil receptorowy i neuroprotekcyjny, co czyni go szczególnie obiecującym. Projekt przewiduje syntezę, ocenę i selekcję związków w kilku etapach. W pierwszym roku uzyskamy około 30 nowych pochodnych. W drugim roku sprawdzimy ich powinowactwo do receptorów 5-HT1A, 5-HT7 i σ1 oraz przeprowadzimy testy neurotoksyczności i neuroprotekcji. Następnie wyselekcjonujemy struktury o najlepszym profilu, by zbadać ich działanie na gryzoniach. W pierwszej fazie ocenimy działanie przeciwdepresyjne i prokognitywne w testach przesiewowych, a wybrane związki poddamy zaawansowanym badaniom na modelach depresji oraz ocenie wpływu na funkcje poznawcze (elastyczność poznawcza i uwaga). Mechanizm działania najlepszego kandydata zadbamy przy użyciu nowoczesnych technik, takich jak fotometria światłowodowa z biosensorami FRET. Ostatecznym celem jest opracowanie nowych, skuteczniejszych związków o szybkim, przeciwdepresyjnym i prokognitywnym działaniu, które staną się podstawą do rozwoju efektywnych terapii depresji z towarzyszącymi zaburzeniami poznawczymi.