Projekty

Mapowanie wpływów środowiskowych na neurodegenerację - wgląd w neurozapalenie i modyfikacje epigenetyczne



Instytucja Finansująca: NCN
Oficjalna strona projektu: Link
Okres realizacji: 2025-08-06 – 2026-08-06
Całkowita wartość projektu: 49 896,00
Kwota dla UJ CM: 49 896,00
Konkurs: MINIATURA 9

Kierownik: dr Krzysztof Szymoński
E-mail kierownika: krzysztof.szymonski@uj.edu.pl
Osoba do kontaktu: Renata Sobieszczańska-Horbatowska
Telefon osoby do kontaktu: 12 433 27 97
E-mail osoby do kontaktu: renata.sobieszczanska-horbatowska@uj.edu.pl
Jednostka: Zakład Neuropatologii
Telefon do jednostki: 12 400 37 62


Opis projektu:

Neurodegeneracja, czyli śmierć komórek nerwowych, jest bezpośrednim skutkiem nieprawidłowego fałdowania i agregacji białek. Choć czynniki genetyczne odgrywają istotną rolę, coraz więcej dowodów wskazuje, że to interakcja z czynnikami środowiskowymi – w tym przewlekłym stanem zapalnym w obrębie mózgu (neurozapaleniem) – inicjuje i napędza rozwój chorób neurodegeneracyjnych (ND). Różne choroby, takie jak choroba Parkinsona, Picka, Huntingtona czy zwyrodnienie płatów czołowo-skroniowych, różnią się fenotypem klinicznym, tempem postępu oraz rodzajem gromadzących się białek, ale łączy je wspólny mechanizm związany z zaburzeniem usuwania toksycznych białek i obecnością stanu zapalnego. Nadal nie wiadomo jednak, czy neurozapalenie jest przyczyną, czy skutkiem patologicznego fałdowania białek. Celem projektu jest zbadanie roli epigenomu – zwłaszcza modyfikacji histonów – w oddziaływaniu między neurozapaleniem a komórkami nerwowymi i glejowymi. Proponowane badania wykorzystają nowatorską technologię obrazowania molekularnego: hiperspektralne mapowanie Ramana (RHM), które umożliwia przestrzenną i ilościową analizę zmian epigenetycznych bez konieczności stosowania znaczników. Metoda ta została wcześniej z powodzeniem zastosowana przez zespół Wnioskodawcy w analizie tkanek nowotworowych trzustki. W ramach projektu, dzięki współpracy z Erasmus Medical Center i Leiden University Medical Center w Holandii, pozyskanych zostanie 14 mikromacierzy tkanek (TMA), zawierających łącznie 350 próbek mózgowych (w tym przypadki chorób neurodegeneracyjnych i kontrole wiekowo dopasowane). Dla każdego przypadku analizowanych będzie 10 różnych obszarów mózgu. Zebrane dane posłużą do wykonania wstępnych analiz epigenetycznych metodą RHM, stanowiąc podstawę do przyszłych projektów badawczych i większych wniosków grantowych. Projekt dostarczy nowej wiedzy na temat początkowych mechanizmów neurodegeneracji oraz roli zmian epigenetycznych w neuronach i astrocytach. Uzyskane wyniki mogą przyczynić się do opracowania bardziej precyzyjnych strategii diagnostycznych i terapeutycznych w chorobach neurodegeneracyjnych.



Powrót >