Kalendulozyd E (CE), momordyna Ic (MIc), chikusetsusaponina IVa (ChIVa) to bioaktywne glikozydy roślinne z grupy saponin. Są to strukturalne analogi, które łączy ten sam aglikon - pentacykliczny triterpenoid – kwas oleanolowy(OA) a różnicuje budowa części cukrowej. Wstępne badania wykazały wysoką, zależną od struktury związku i rodzaju komórek, aktywność cytotoksyczną CE, MIc, ChIVa oraz samego OA wobec ludzkich linii czerniaków (HTB140, A375, WM793), z wartościami IC50 0,83 - 3,99 μM [1]. Tak obiecująca aktywność przeciwczerniakowa obarczona jest jednak niską selektywnością, gdyż związki te były toksyczne wobec keratynocytów skórnych HaCaT. Dlatego też celem obecnego projektu jest próba obniżenia ich toksyczności wobec komórek prawidłowych reprezentujących wszystkie warstwy skóry (keratynocyty, melanocyty, fibroblasty) w modelu in vitro. Modulacja toksyczności prowadzona będzie poprzez przebadanie kombinacji badanych saponin i OA z substancjami pochodzenia naturalnego o udowodnionej aktywności ochronnej wobec komórek skóry. Uzyskane kombinacje związków o optymalnym profilu bezpieczeństwa będą następnie oceniane pod względem aktywności cytotoksycznej wobec linii komórek czerniaka, w celu zbadania w jaki sposób dodatek substancji ochronnej modyfikuje efekt działania samego CE, MIc, ChIVa i OA. Dla wytypowanych kombinacji planowana jest także ocena wpływu na inne aspekty funkcjonowania skóry, towarzyszące rozwojowi czerniaka, tj. melanogenezę oraz stan zapalny w modelach in vitro. Pozyskane dane zostaną poddane analizie statystycznej. Takie wieloaspektowe podejście umożliwi wytypowanie optymalnie działających połączeń oraz prześledzenie zależności SAR (struktura-aktywność) w grupie pochodnych kwasu oleanolowego. Pozwoli to na preselekcję kombinacji badanych związków i substancji ochronnych o wysokiej efektywności przeciwczerniakowej i niskiej toksyczności wobec prawidłowych komórek skóry, oraz wskazanie elementów struktury zapewniających takie działanie. 1. Grabowska, Karolina, et al.; Molecules 29.16 (2024): 3794.